Program nauczania – co warto wiedzieć?

Program Nauczania a Podstawa Programowa – TO MUSISZ WIEDZIEĆ!

Podstawa Programowa ≠ Program Nauczania

Podstawa Programowa nie daje nam konkretnych wytycznych, co do tego, jak ma wyglądać prowadzony przez nas proces nauczania, a jedynie stanowi punkt wyjściowy do tego, by takowy zaplanować. W dużym skrócie: PP to niewątpliwie bardzo ważny dokument, na którego zapisy nauczyciel nie ma jednak wpływu. Zapisy te są nam narzucone odgórnie, ale jednocześnie stanowią bardzo ogólny zarys, czy też, inaczej mówiąc koncepcję kształcenia na danym etapie. Dzięki PP wiemy, jakie są cele kształcenia np. w przedszkolu, jakie są zadania, które powinna spełnić placówka oraz z jakimi umiejętnościami zdobytymi w danych obszarach nasi uczniowie z założenia powinni ten etap kształcenia zakończyć.

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego wskazuje cel wychowania przedszkolnego, zadania profilaktyczno-wychowawcze przedszkola, oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej i innej formie wychowania przedszkolnego, zwanych dalej „przedszkolami”, oraz efekty realizacji zadań w postaci celów osiąganych przez dzieci na zakończenie wychowania przedszkolnego.

Wstęp do obowiązującej Podstawy Programowej Wychowania Przedszkolnego

Program Nauczania to z kolei dokument, który już jasno powinien precyzować, JAK będziemy uczyć – jakie będą nam przyświecać cele (nie kształcenia – pojęcie szersze, a nauczania), z jakich metod i technik korzystać, jakie konkretne działania będziemy podejmować, by te cele osiągnąć oraz w jaki sposób oceniać postępy naszych uczniów, czyli de facto rezultat naszych działań.

W skrócie: Pogram Nauczania określa Twoją wizję, zgodnie z którą zamierzasz wypełnić narzucone przez PP cele kształcenia.

Podstawa Programowa a język angielski

Od 2017 roku język obcy (niekoniecznie angielski, choć ten wciąż jest najpopularniejszym wyborem) jest obowiązkowy dla wszystkich grup wiekowych na etapie edukacji przedszkolnej. W związku z tym, w obowiązującej PP znajdziemy kilka punktów odnośnie „języka obcego nowożytnego”, na których się skupię, choć oczywiście każdy nauczyciel, w tym i językowiec, musi brać pod uwagę wszystkie zapisy z Rozporządzenia (i w zgodzie z nimi opracować lub wybrać zgodny z PP program nauczania – o tym jednak więcej za chwilę).

Przede wszystkim w Rozporządzeniu czytamy, że jednym z zadań placówki przedszkolnej jest „tworzenie sytuacji edukacyjnych sprzyjających budowaniu zainteresowania dziecka językiem obcym nowożytnym, chęci poznawania innych kultur”. Ten punkt daję nam jasną sytuację – jako, że jest to jedno z zadań  zawartych w PP, angielski (lub inny język) w ramach zajęć przedszkolnych pojawić się musi.

Następnie, znajdziemy w PP wykaz osiągnięć, z jakimi dziecko powinno w tym zakresie zakończyć dany etap kształcenia:

• rozumie i reaguje na proste polecenia w języku obcym,
• uczestniczy w proponowanych (w ramach zajęć) zabawach,
• powtarza rymowanki i proste wierszyki
• używa słów i zwrotów wprowadzanych na zajęciach
• śpiewa piosenki
• rozumiem ogólny sens krótkich historyjek czytanych lub opowiadanych, wspieranych dodatkowo rekwizytami, gestami, mimiką itp.

Jak widać, nie ma tu mowy o konkretach, a przecież,  jeżeli chcemy ocenić np. czy dziecko używa słów i zwrotów lub reaguje na proste polecenia w języku obcym, potrzebujemy zawęzić te szeroko pojęte stwierdzenia do konkretnych przykładów, na których będziemy w stanie to sprawdzić.

Podobnie jest z kolejną częścią Rozporządzenia, czyli tą dotyczącą warunków i sposobu realizacji przedstawionych założeń – nie znajdziemy tam wielu konkretów. W PP przeczytamy głównie, że „przygotowywanie do posługiwania się językiem obcym nowożytnym powinno odbywać się przede wszystkim w formie zabawy”, dzieci mają osłuchiwać się z językiem obcym „w sytuacjach życia codziennego, (a) może to zostać zrealizowane m.in. poprzez kierowanie do dzieci bardzo prostych poleceń w języku obcym w toku różnych zajęć i zabaw, wspólną lekturę książeczek dla dzieci w języku obcym, włączanie do zajęć rymowanek, prostych wierszyków, piosenek oraz materiałów audiowizualnych w języku obcym”. Nie ma jednak słowa o tym, jakimi konkretnie metodami pracować, jakie techniki wykorzystywać, czy też jakie konkretnie zabawy proponować uczniom, by nauczanie było efektywne.

Program Nauczania

Dlatego właśnie tak niezbędnym do zaplanowania pracy dydaktycznej elementem jest wybór lub opracowanie odpowiedniego Programu Nauczania.

Problem polega na tym, że o tyle, o ile Podstawa Programowa jest dokumentem gotowym, do którego w każdej chwili możemy sięgnąć (aktualna wersja jest dostępna w Internecie, a link znajdziesz powyżej), tak z Programem może być różnie w zależności od sytuacji, w jakiej się znajdujesz.

1. Jako nauczyciel przedszkolny, który ma dodatkowe zadanie prowadzenia także zajęć z języka angielskiego, zapewne korzystasz po prostu z programu wychowania przedszkolnego, który zawiera także część poświęconą językowi obcemu. Jako, że PP określa jasno, że angielski (lub inny język) powinien znaleźć się w programie przedszkola, również jako nauczyciel/ lektor dochodzący, możesz dowiedzieć się po prostu z jakiego programu korzysta dana placówka.
2. Jeżeli jesteś nauczycielem czy lektorem, nad którym czuwa metodyk w szkole językowej lub firmie zatrudniającej osoby uczące w przedszkolach, zapewne to on przedstawia Ci gotowy, opracowany wcześniej program. Ma to z pewnością ogromne plusy, szczególnie jeżeli jesteś na początku swojej nauczycielskiej kariery.
   
   A co, jeżeli nikt Ci nie podpowie lub czujesz, że to, co jest zawarte np. w programie przedszkola to za mało? 
3. Możesz zdecydować się na pracę z jednym z programów dostępnych na rynku, a także go zmodyfikować! Obecnie właściwie każde wydawnictwo takowym dysponuje i gotowe do pobrania dokumenty bez problemu znajdziesz w Internecie. Integralną częścią takich programów są gotowe kursy przygotowane z myślą o uczniach w danym wieku, które mają umożliwić ich realizację.
4. Prawo zezwala również nauczycielom na tworzenie własnych programów. Pamiętaj: pełnowartościowy program nauczania to coś zdecydowanie więcej, niż dobór  kolejnych tematów, czy wybór piosenek na zajęcia.

Jesteś gotowa_gotów, by stworzyć swój program nauczania na ten rok?

Postaram się Ci to ułatwić! Poniżej znajdziesz przygotowany przeze mnie, edytowalny szablon takiego programu.

Możesz uzupełnić go także treściami z Planety Inspiracji, ale UWAGA! tylko, jeżeli tworzysz go DLA SIEBIE.

Nie przekazuj ani poniższego szablonu, ani gotowego programu uzupełnionego treściami z Planety Inspiracji (zawierającego np. opisane przeze mnie propozycje zabaw) osobom trzecim!

OK, wiadomo, musisz przedstawić go zapewne w placówce, ale pamiętaj, by zapisać go w formie nieedytowalnego pliku pdf oraz przekazać tylko tym osobom, które muszą mieć do niego wgląd ze względów proceduralnych.